Շախ – Մատ – Պատ
Շախը դա այն վիճակն է, երբ ֆիգուրը կամ զինվորը գրոհում է հակառակորդի արքային:
Մատը դա այն վիճակն է, երբ արքային շախ է հայտարարված, իսկ նա պաշտպանվելու հնարավորություն չունի:
Պատը դա այն վիճակն է, երբ արքային շախ չի հայտարարված, բայց նա և նրա բոլոր ֆիգուրներն ու զինվորները զրկված են քայլ կատարելու հնարավորությունից:
Պատի դեպքում խաղն ավարտվում է ոչ-ոքի:
Բաց կամ թաքնված շախը այն վիճակն է, երբ արքան հարվածի տակ է հայտնվում քայլ կատարած ֆիգուրի կամ զինվորի ետևում գտնվող խաղաքարի (թագուհի,նավակ կամ փիղ) կողմից: Այս դեպքում նույնիսկ արքան կարող է քայլ կատարելով շախ հայտարարել, եթե նրա ետևում թաքնված է հակառակորդի արքային գրոհող ֆիգուրը:
Կրկնակի շախը այն վիճակն է, երբ արքան հարվածի տակ է հայտնվում հակառակորդի միաժամանակ երկու ֆիգուրների կամ զինվորի և ֆիգուրի կողմից:
Հանդիպակաց շախը այն վիճակն է, երբ մրցակցի արքային շախ է հայտարարվում՝ միաժամանակ պաշտպանելով սեփական արքային շախից:
Հավերժական շախը այն վիճակն է, երբ արքայի և նրան շախ հայտարարող ֆիգուրի քայլերը կարող են կրկնվել անվերջ: Այդ դեպքում խաղն ավարտվում է ոչ-ոքի:
Շախ
Մատ
Պատ
Բաց շախ
Սկզբնական դիրք Վերջնական դիրք
Սկզբնական դիրք Վերջնական դիրք
Կրկնակի շախ
Սկզբնական դիրք Վերջնական դիրք
Սկզբնական դիրք Վերջնական դիրք
Հանդիպակաց շախ
Սկզբնական դիրք Վերջնական դիրք
Սկզբնական դիրք Վերջնական դիրք
Հավերժական շախ
Առաջին քայլ Երկրորդ քայլ
Առաջին քայլ Երկրորդ քայլ
Գոյություն ունի շախից պաշտպանվելու (ազատվելու) 3 միջոց.
1.Արքան հեռացնել շախից, այսինքն տեղափոխել այնպիսի դաշտ, որը հարվածի տակ չէ:
2.Վերցնել այն ֆիգուրը կամ զինվորը. որը շախ է հայտարարել, եթե իհարկե դա հնարավոր է:
3.Քողարկվել (ծածկվել) շախից, այսինքն՝ արքայի և շախ հայտարարած ֆիգուրի միջև որևէ ֆիգուր կամ զինվոր տեղադրել: Քողարկումը հնարավոր չէ, եթե շախ է հայտարարել զինվորը կամ ձին, ինչպես նաև կրկնակի շախի դեպքում:
Շախմատի ուսումնական կենտրոն 